De aandoening lichen Planus

figuur-vrouw-met-plaatsen-waar-lp-voor-kan-komen-2Lichen planus (LP) komt van het Griekse woord “leichen” = korstmos; de platte LP-plekken lijken daarop.

Lichen planus (hierna LP genoemd) is een ontstekingsziekte waarbij zowel huid als slijmvliezen (vooral slijmvliezen van de mond en het genitale gebied) kunnen zijn aangedaan. Door de vele verschijningsvormen van LP is herkenning van de aandoening niet altijd makkelijk.

LP komt voor bij ca. 1% van de algehele bevolking. De aandoening treedt meestel op bij mensen tussen de 40 en 60 jaar, maar kan ook op jongere of oudere leeftijd voorkomen. Het komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen (3:2) en er is sprake van een genetische aanleg (wat niet wil zeggen dat het erfelijk is). Bij ongeveer de helft van de patiënten met LP van de huid zijn ook de slijmvliezen aangetast. Omgekeerd heeft ongeveer een derde van de patiënten met de LP in de mond ook huidafwijkingen. Meestal is LP eenmalig, waarbij de symptomen na verloop van tijd verdwijnen en niet meer terugkomen. Ongeveer een op de vijf mensen (20%) krijgt LP voor een tweede keer. Bij sommige mensen blijft de aandoening echter zeer hardnekkig. Vooral LP van de mond blijft vaak langdurig aanwezig. Dan heb je de chronische vorm.

LP komt voor op de huid, schedelhuid en nagels. Daarnaast kunnen de slijmvliezen door LP worden aangetast. Het is beschreven in de mond op lippen, in de slokdarm, blaas, neus, vulva, vagina, penis, anus, en op het slijmvlies langs de binnenkant van de oogleden. Typisch voor lichen planus is het zogenoemde Koebner-fenomeen: op de plaats van een huidbeschadiging (een kras bijvoorbeeld) ontstaat een nieuwe lichen planus-plek.

Lichen planus is niet besmettelijk!

De NVDV (Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie) heeft in samenwerking met de LVPN de richtlijn voor behandeling van lichen planus opgesteld, zie de richtlijn en de bijlagen.

De Lichen Planus Vereniging Nederland heeft bij de richtlijn een brochure uitgegeven: Wat is lichen planus? – Patiënteninformatie bij de Richtlijn LP.

 

Waardoor wordt lichen planus veroorzaakt?

Er zijn veel verklaringen voor het ontstaan van LP, maar de feitelijke oorzaken van LP zijn grotendeels onbekend. Hoogstwaarschijnlijk is LP een auto-immuunziekte: je eigen afweersysteem, dat normaal allerlei bacteriën en virussen bestrijdt, tast nu ook bepaalde stoffen in de huid en de slijmvliezen aan. Waardoor het afweersysteem zo reageert is niet bekend.

Zolang de oorzaak niet bekend is, bestaat de behandeling vooral uit het bestrijden van de symptomen.

Als mogelijke oorzaken voor het ontstaan van LP wordt genoemd:

  • Geneesmiddelen zoals: tetracycline, plasmiddelen, hartmedicatie, cholesterolverlagers, antibiotica en antimalariamiddelen
  • Gebitsvullingen (amalgaam, de meningen hierover zijn verdeeld)
  • na drastische veranderingen in het immuunsysteem zoals een beenmergtransplantatie
  • virus: in meditrerrane landen komt Hepatitis C veel voor in combinatie met LP
 
Hoe wordt lichen planus vastgesteld?

De aandoening wordt vaak niet direct herkend. De diagnose wordt meestal gesteld door een specialist (dermatoloog, kaakchirurg, gyneacoloog). De specialist kan lichen planus in principe op grond van het klinisch beeld herkennen. Soms wordt een biopt genomen waarna het weggenomen stukje huid of slijmvlies onder de microscoop wordt bekeken. Aangezien bij lichen planus zowel de huid als de slijmvliezen aangedaan kunnen zijn, is het belangrijk dat de (tand)arts u ook naar klachten elders op het lichaam vraagt.

 
Hoe wordt lichen planus behandeld?

De behandeling is gericht op verlichting van de klachten. De meest toegepaste behandelmethoden zijn ontstekingsremmende middelen: corticosteroïden en/of calcineurine-remmers in de vorm van zalven, crèmes en voor de mond mondspoeling of spray; lichttherapie en vitamine A-preparaten.

Sommige mensen hebben baat bij alternatieve en homeopathische middelen maar het effect hiervan is niet aangetoond in de wetenschappelijke literatuur. 

 
Hoe ontwikkelt lichen planus zich?

Het is niet te voorspellen hoe het ziekteproces zal verlopen. LP kan eenmalig zijn. Bij een chronisch verloop kunnen er voortdurend klachten zijn, of deze worden afgewisseld met klachtenvrije perioden. Het verschilt van mens tot mens. Over het algemeen zijn de vooruitzichten goed. De meeste gevallen van LP genezen binnen een periode van twee jaar spontaan (90 %). De afwijkingen op de huid ontstaan vaak eerder dan in de mond. Hierdoor worden de mondafwijkingen vaak niet in verband gebracht met de huidafwijkingen. Bij sommige mensen blijft de aandoening hardnekkig bestaan. Vooral LP in de mond blijft vaak aanwezig, maar hoeft niet altijd permanente klachten te geven. Bij ongeveer een op de vijf mensen (20 %) komt LP terug.

LP van het genitale gebied heeft vaak een wat wisselend verloop en is meestal chronisch.

Bij LP in het haar of op de nagels zijn kale plekken en/of beschadiging aan nagels vaak blijvend. Er is bewijs in de onderzoeksliteratuur dat de erosieve vorm van orale LP een heel licht verhoogd risico op kanker in de mondholte geeft. Ook bij LP in de slokdarm is er een iets verhoogde kans op kanker. Hierop moet goed gecontroleerd worden.

 
Hoe ziet lichen planus er uit?

 

Voor een uitgebreid beeld van verschillende vormen van lichen planus verwijzen wij naar:

DermNet NZ   is een internationaal platform voor dermatologie opgezet en ondersteund door de Nieuwzeelandse Dermatologenvereniging

DermIS  DermIS.net is de grootste databank op internet met betrekking tot dermatologie

Huidziekten.nl  patientenfolders

Huidziekten.nl/zakboek  Informatie voor de professional